Հետազոտողները նախազգուշացնում են, որ հաջորդ տասնամյակներում աշխարհում կրծքագեղձի քաղցկեղի ախտորոշումների և մահացության կտրուկ աճ է սպասվում, ընդ որում՝ հիվանդացության ամենաբարձր մակարդակները գրանցվելու են Հյուսիսային Եվրոպայում։
Հիմնական վիճակագրություն.
- 2022 թ.՝ Քաղցկեղն ախտորոշվել է 2,3 մլն կնոջ մոտ, որոնցից 670 հազարը մահացել են։
- Կանխատեսում 2050 թ.՝ Մահացությունը կաճի 68%-ով, նոր դեպքերը՝ 38%-ով։
- Յուրաքանչյուր 20-րդ կին կյանքի ընթացքում կհանդիպի այս ախտահարմանը (աշխարհում ամենատարածված օնկոպաթոլոգիան կանանց մոտ)։
Աշխարհագրական տարբերություններ.
- Բարձր ռիսկի գոտիներ. Ավստրալիա, Նոր Զելանդիա, Հյուսիսային Ամերիկա, Հյուսիսային Եվրոպա (կապված ալկոհոլի օգտագործման և ֆիզիկական ակտիվության ցածր մակարդակի հետ)։
- Եվրոպայում հիվանդացության ռիսկը տատանվում է 4,9%-ից (Ուկրաինա) մինչև 11,1% (Ֆրանսիա)։
- Մահացության ռիսկը. 1,1% (Նորվեգիա, Իսպանիա) – 2,6% (Չեռնոգորիա)։
- Զարգացող երկրներ. Մահացությունը 56% է (հարուստ երկրներում՝ 17%), հատկապես ծանր վիճակ է Խաղաղօվկիանոսյան կղզիներում (Մելանեզիա, Պոլինեզիա) և Արևմտյան Աֆրիկայում (ախտորոշման ու բուժման մատչելիության պակասի պատճառով)։
Տարիքային առանձնահատկություններ.
- Աֆրիկայում դեպքերի 47%-ը ախտորոշվում է 50 տարեկանից ցածր կանանց մոտ (Հյուսիսային Ամերիկայում՝ 18%, Եվրոպայում՝ 19%)։
Դրական օրինակներ.
Կա միայն 7 երկիր (Բելգիա, Դանիա, Լիտվա, Մալթա, Նիդերլանդներ, Սլովենիա, Շվեյցարիա), որ հասել են ԱՀԿ-ի նպատակին՝ մահացությունը տարեկան նվազեցնելով առնվազն 2,5%-ով։ Եթե բոլոր երկրներն իրականացնեն այս մոտեցումը, 2050 թ. մահացությունը կկրճատվի գրեթե կիսով չափ։
Խորհուրդներ մասնագետներից.
Դոկտոր Ջոաննա Կիմի (ՄԱԻՀ) խոսքով՝ վաղ ախտորոշումը և բուժման ներդրումները կարող են փրկել միլիոնավոր կյանքեր։
«Յուրաքանչյուր րոպե աշխարհում չորս կնոջ մոտ ախտորոշում է կրծքագեղձի քաղցկեղ, և մեկը մահանում է։ Այս վիճակագրությունը վատթարանում է»,-ընդգծել է նա։