ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայում (ԳԱԱ) տեղի ունեցավ «Հայոց ազգագրության թանգարանի գորգերի ընտրանի» գրքի շնորհանդեսը։ Գիրքը ներկայացնում է հայոց գորգագործության պատմությունը, արևելյան գորգարվեստի համակարգում հայոց գորգերի դերն ու նշանակությունը, պարզաբանում է գորգերի ծագումնաբանությունն ու էթնիկական պատկանելության հետ կապված որոշակի շփոթը։
«Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամի հետազոտող-վերլուծաբան, պ․գ․թ․, դոցենտ Գոռ Մարգարյանը իր խոսքում նշեց, որ նման աշխատանքները հայագիտության ոլորտում պետք է կատարել միմյանց հետ համագործակցելով՝ աչքի առջև ունենալով մեր հարևանների ընդգծված հետևողականությամբ և պարբերականությամբ հայկականության յուրացման և աղավաղման գործոնը։
«Գորգագործության պատմական հետքը Հայոց մեջ դիտարկվում է վաղ անցյալից ու փաստագրված և նկարագրված է թե՛ միջնադարյան պատկերագրական ու արձանագիր վկայություններում և թե՛ այլ աղբյուրներում։ Հայկական գորգագործությունն ունի փաստագրված ավանդույթ, որը չի խանգարել, որ որոշ հետազոտողների՝ փորձելով ներկայացնել հայկականը սեփական յուրացման տեսանկյունից։ Ադրբեջանցի հետազոտող Թելման Իբրահիմովը տարիներ շարունակ փորձում էր Արցախի գորգերը ներկայացնել որպես ադրբեջանական։ Այս ուղղությամբ բազմաթիվ հրապարակումներ անելով անգլերեն, ռուսերեն և այլ լեզուներով։ Դրա հետ մեկտեղ շրջանառվում են պատմաքաղաքական հորինվածքներ, թե իբր քոչվոր թուրքական ցեղերը, որոնք ունեին բազմահազար ոչխարների հոտեր, ըստ այդմ՝ ունեին մեծ բրդի պաշարներ, ուրեմն հենց իրենց մոտ էր զարգացած գորգագործական ավանդույթը։ Սա առաջին հայացքից թվում է ծիծաղելի, հատկապես այն պայմաններում, երբ 16-րդ, 17-րդ դարերում ոչխարաբուծությամբ ամենահայտնի երկրներից մեկը՝ Անգլիան, երբևիցե բրդյա որևէ գործվածք անգլիական չէր համարում և չէր հայտարարում ու չէր յուրացնում»,-ասաց Գոռ Մարգարյանը։
Ազգագրագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Աշխունջ Պողոսյանը կարևորելով գրքի տպագրությունը՝ շեշտեց, որ Հայաստանում նախատեսում էին ունենալ գորգի թանգարան՝ Վաղարշապատում և ենթաճյուղեր Իջևանում, Բերդում, Գորիսում, Կապանում, Սիսիանում։
«Հայոց գորգագործական մշակույթը, ժողովրդագրական արվեստն 90 տոկոսով յուրացված է հարևանների կողմից։ Հավաքածուն ստեղծվել է, որ կանգ առնի այս հաղթարշավը։ Պետք է հասնել նրան, որ ունենանք գորգագործական մշակույթի գիտահետազոտական կենտրոն։ Դա պետք է կազմակերպված լինի պետականորեն», – ընդգծեց Աշխունջ Պողոսյանը։
Շարունակելով վերջինի խոսքը՝ ազգագրագետ Սարդարապատի հուշահամալիրի Հայոց ազգագրության թանգարանի գիտական գծով փոխտնօրեն, պատմական գիտությունների թեկնածու, ազգագրագետ և գրքի համահեղինակ Սվետլանա Պողոսյանն ասաց, որ հարևան երկիրը գորգի 14 թանգարան ունի։
«Դեռևս 1980-ական թվականներին նախատեսված է եղել ստեղծել գորգերի, գեղարվեստական գործվածքի թանգարան, և այդ նպատակով էլ թանգարանը բավականաչափ ներկայացուցչական հավաքածու ունի։ Գորգը շարունակում է մնալ ազգային ինքնության կարևորագույն դրսևորումներից մեկը, և մենք ցանկացանք, որ հնարավորինս լայն լսարան կարողանա ծանոթանալ ու հասկանալ` ինչ տարբերակվածություն կա հայկական և այլ գորգերի միջև», – նկատեց Սվետլանա Պողոսյանը։
Հավաքածուի համահեղինակ, Սարդարապատի հերոսամարտի հուշահամալիրի, Հայոց ազգագրության և ազատագրական պայքարի պատմության ազգային թանգարանի տնօրեն, պ․գ․թ․ Կարեն Փահլևանյանը մեզ հետ զրույցում հայտնեց, որ ներկայացվող ժողովածուն նոր խոսք է հայագիտության, մշակութաբանության, արվեստաբանության բնագավառում և ներառում է 47 տարիների աշխատանք։
«Հանրությանն առաջին անգամ ներկայացվում է քառալեզու գիրք՝ հայերենից բացի անգլերեն, ռուսերեն և թուրքերեն։ Կարևոր է նաև այն, որ առաջին անգամ ներկայացվել է 47 տարվա գործունեությունը։ 47 տարի թանգարանի աշխատողները հավաքել են գորգեր և դրանց թիվն ասօր 2200 է։ Ի դեպ, աշխարհի ոչ մի թանգարան այդ քանակությամբ գորգ չունի։ Ներկայացրել ենք գորգերի ընտրանի, որոնք յուրահատուկ են մեր հայկական մշակույթին՝ ըստ աշխարհագրության, ժամանակագրության, պատկերազարդման համակարգերի։ Եվ, ամենևին չմերժելով հարևան երկրների մոտ գորգագործական մշակույթի առկայությունը՝ մենք ցույց ենք տվել սահմանը, թե որն է հայկականը, որը՝ ոչ։ Թերևս լուծել ենք այն կարևոր խնդիրը, երբ հարևանները փորձել են իրենց մշակույթին հարմարեցնել հայկական գորգերը։ Մենք սրանով փորձում ենք տեր կանգնել մեր ունեցածին»,-մանրամասնեց Կարեն Փահլևանյանը։
Հավելենք, որ աշխատությունը հրատարակվել է «Գեղարդ» գիտավերլուծական հիմնադրամի և «Սարդարապատի հերոսամարտի հուշահամալիր, Հայոց ազգագրության և ազատագրական պայքարի պատմության ազգային թանգարան» ՊՈԱԿ-ի կողմից։ Գրքի հեղինակներն են «Սարդարապատի հերոսամարտի հուշահամալիր, Հայոց ազգագրության և ազատագրական պայքարի պատմության ազգային թանգարան» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն պ․գ․թ․ Կարեն Փահլևանյանը, ՊՈԱԿ-ի փոխտնօրեն և ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի գիտաշխատող պ․գ․թ․ Սվետլանա Պողոսյանն ու ՊՈԱԿ-ի գիտաշխատող պ․գ․թ․ Աշխունջ Պողոսյանը։