Երբևէ պատկերացրե՞լ եք, թե ինչ է նշանակում հայերենի քերականությունը համեմատել աշխարհի 562 լեզուների հետ, այսպիսի աշխատանք է կատարել հայ տաղանդավոր լեզվաբան, բառարանագիր Հրաչյա Աճառյանը՝ ստեղծելով «Լիակատար քերականություն հայոց լեզվի՝ համեմատած 562 լեզուների» աշխատությունը:
Հ. Աճառյանն այն միակ հայ պոլիգլոտն էր, որ հինգ տասնյակից ավելի լեզուների էր տիրապետում և հասկանում եռապատիկ անգամ ավելի լեզուներ:
Այս ռեկորդը հայ իրականության մեջ դեռևս չի գերազանցվել: Լեզվաբանի ամենասիրած գիտական ոլորտը եղել է բառագիտական-բառարանագրական գործը: Դեռ դպրոցական տարիներից նա հատուկ սեր ուներ բառ ու բանի հանդեպ: Նա շատ էր սիրում բառարաններ կարդալ և նույնը խորհուրդ էր տալիս իր սաներին: Իր կյանքի 30 տարիները նա նվիրեց մանկավարժական գործունեությանը: Հմուտ մանկավարժն ու պրոֆեսորը կրթում, դաստիարակում էր տասնյակ սերունդներ, շարունակում բեղմնավոր գիտական աշխատանք ծավալել:
Իր ապրած կյանքի 77 տարիներից 65-ի ընթացքում, աշխատելով առավոտից մինչև ուշ գիշեր, Հ.Աճառյանը մեծ եռանդով և ծայրահեղ բծախնդրությամբ ստեղծեց անկրկնելի կոթողային աշխատություններ: Մեծ գիտնականի մինչ օրս հրատարակված աշխատությունների թիվը հասնում է 250-ի` ամփոփված ավելի քան 32000 մեծադիր էջերում` չհաշված մի քանի տասնյակ ձեռագիր աշխատությունները: Այս ողջ ավանդը նա ժառանգեց իր ազգին, ում նվիրեց իր ողջ կյանքը:
Հավելենք, որ Հրաչյա Աճառյանը ծնվել է 1876թ․ մարտի 8-ին։ Աճառյանը շրջել է պատմական Հայաստանի շատ վայրեր, ուսումնասիրել է մագաղաթներ, հուշարձաններ՝ հատկապես խորանալով մի շարք բարբառների հետազոտության մեջ և զանազան նյութեր է հավաքել հայագիտության տարբեր ճյուղերի համար։ Գավառական ուսուցչի թափառական դրությունը Աճառյանին թույլ չի տվել հրապարակելու իր կարևոր աշխատությունները։ Խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո Աճառյանը նշանակվում է Պետական համալսարանի դասախոս, և ամբողջապես նվիրվում է գիտական ու մանկավարժական աշխատանքների և իրար ետևից լույս է ընծայում բազմաթիվ գիտական աշխատություններ։